Opdracht ‘Datagebruik ondersteunen’

De schoolleider investeert in datageletterdheid (als attitude, competentie en proces), met als ambitie dat de schoolwerking en de lespraktijken kunnen ontwikkelen op basis van relevante informatie.

Praktijkinzichten Evelien Boonen

Evelien Boonen is sinds 2016 directeur van GO! Methodeschool Kompas. Ervoor was ze pedagogisch coördinator in een atheneum en leerkracht geschiedenis. Daarnaast was ze praktijkassistent en lector in de lerarenopleiding aan de KULeuven.

Wat betekent het om datagebruik in onderwijs te ondersteunen?
Het houdt in dat je te werk gaat vanuit een onderzoekende grondhouding. Data moet je niet te nauw nemen. Het gaat niet om enkel cijfers, ook om observaties en gesprekken bijvoorbeeld. Het gaat om zaken in vraag stellen, kritisch kijken en niet zomaar dingen aannemen. Bij bepaald gedrag van een leerling betekent dat bijvoorbeeld dat je je afvraagt waar dit gedrag vandaan komt. De basis is een open mentaliteit. Zo screenen wij elkaars examens op duidelijkheid, over vakdisciplines heen. Je eigen gewoontes en materiaal kritisch onder de loep nemen, daar draait het om. Cyclisch en systematisch aan de slag gaan is ook van belang. Cyclisch omvat het doorlopen van de PDCA cirkel. Systematisch betekent dat je op regelmatige tijdstippen zaken in kaart brengt. Dat doen wij aan de hand van veel doelgerichte bevragingen bij alle ouders, leerkrachten, oud-leerlingen en leerlingen, onder andere over motivatie. We brengen ook de specifieke onderwijsbehoeften in kaart om onze brede basiszorg op af te stemmen. Naast Smartschool zijn ook Dataloep en DataWijzers, twee platformen van de overheid, een belangrijke bron voor ons. 

Wat maakt dat je zo’n onderzoekende grondhouding zo belangrijk vindt?
Mensen doen iets met een reden. Ik vind het belangrijk om op zoek te gaan naar die verklaring, en naar nuance. Het loont de moeite om je aannames te onderzoeken. Dat zorgt voor een stuk objectivering van een situatie. We moeten durven afstappen van gebaande wegen, en onze praktijk bijsturen op basis van wat werkt. 

Wat onderneem jij concreet om datagebruik te ondersteunen?
Er zitten wetenschappelijke principes in onze visie verweven. Ik vind dat al mijn leerkrachten daarvan op de hoogte moeten zijn. Het is belangrijk dat je kan verwijzen naar je bronnen, bijvoorbeeld naar Carol Dweck over de growth mindset. We moeten ons ook zelf blijven ontwikkelen. Elke woensdagnamiddag hebben we teamoverleg, dan is er ruimte om iets terug te koppelen over gevolgde professionalisering. Voor die nascholingen voorzien we extra middelen. Dat is investeren in je intellectueel kapitaal. We willen inzetten op het leren van elkaar door bestaande expertise te delen. Ook daar is wetenschappelijk onderzoek als vertrekpunt van belang. In een teamoverleg gaat het vaak over de juiste vragen stellen, zoals naar concreet waarneembaar gedrag van leerlingen peilen. Je moet kunnen staven wat je zegt. Alles begint met een open feedbackcultuur. 

Hoe zou jij je rol als schoolleider op vlak van datagebruik omschrijven?
Ik probeer te stimuleren, en ervoor te zorgen dat de kennis wordt verspreid. Ik ben de procesbewaker en breng ideeën aan. Een voorbeeld is ons groeigesprek waarbij we de input van leerlingen en ouders meenemen zodat we niet hoeven te gissen of een leerling voldoende gestudeerd heeft of niet. Voorafgaand aan een teamoverleg over leerlingen, hebben we zo’n groeigesprek met ouders erbij, geleid door de leerling. We werken met een sjabloon om de leerling te helpen reflecteren. Ook de trajectcoach is aanwezig. Elke leerkracht is bij ons ook trajectcoach. Hij begeleidt gedurende zes jaar dezelfde leerling. Na het teamoverleg koppelt de coach terug.

Welke effecten zie je van datagericht werken?
Een kritische houding naar zichzelf, en een transparante houding naar anderen. Zo werken alle collega’s samen in een weekplanner waar de to do’s van leerlingen voor tijdens de zelfstandige werktijd in opgenomen zijn. Die transparantie is zowel voorwaarde als effect: het is een positieve vicieuze cirkel. Verder is er een enorm vertrouwen tussen leerlingen en leerkrachten, maar dat is vooral het gevolg van onze algemene manier van werken op school. Leerlingen weten dat wij altijd zoeken naar oplossingen. Een valkuil bij mij is dat mijn kritische zin doorslaat. Soms moeten we het doen met ‘goed genoeg voor nu’.

Interview en tekst: Saskia Vandeputte