Opdracht ‘Gedragen visie en doelen’

Visie en doelen van de school zijn helder en gedragen voor/door lesgevers en andere medewerkers

Praktijkinzichten Pieter Vyncke

Pieter Vyncke is directeur van het Bernarduscollege. Elf jaar geleden begon hij als leerkracht op dezelfde school. Hij rolde al snel in beleidsfuncties zoals internationaliseringscoördinator en graadcoördinator. Sinds 2016 is hij zes jaar directeur. 

Wat maakt dat je veel belang hecht aan gedragen schoolvisie en -doelen?
Visie gaat over de balans tussen sturing en autonomie. Mijn taak als directeur is om een kader te bieden, een richting die houvast geeft aan leerkrachten, leerlingen en ouders. Dat zorgt voor duidelijkheid. Een voorbeeld: we zitten volop in de modernisering van het secundair onderwijs. Onze visie helpt om daarin doordachte keuzes te maken, in lijn met wat we hebben afgesproken dat we belangrijk vinden. Een ander voorbeeld is onze pedagogische ict-visie. Elke leerkracht die bij ons lesgeeft, moet mee zijn in het ‘digitaal verhaal’. Anders wordt een laptop een dood instrument dat leerlingen meesleuren. Een duidelijke visie schept heldere verwachtingen. Collega’s die de visie doorleven, zijn congruent naar leerlingen toe. Dat zorgt voor kwaliteitsvol onderwijs. 

Wat helpt er om ervoor te zorgen dat visie geen dode letter blijft?
Eerst en vooral stel je je visie best participatief op. Zo bouwen we aan onze visie op evaluatie met een werkgroep waar – naast ik als directeur – leerkrachten van elke graad en van heel diverse vakken deel van uitmaken. In de praktijk blijft gedragenheid een uitdaging. Niet elk voorstel van de werkgroep wordt door het team op gejuich onthaald. Bovendien is tijd een issue: we vragen veel extra engagement van mensen die een hele dag voor de klas hebben gestaan. Daarnaast helpt het om visie te visualiseren. Onze visie rond zorg hangt op in beelden op strategische plaatsen in de school. Het logo (‘Word je eigen coach’) komt overal terug. Verder is het nodig om je visie levend te houden. Zo moeten we onze visie op evaluatie actualiseren n.a.v. de opkomst van chatGPT. Idealiter geef je elke onderliggende visie een update om de 2 à 3 jaar. Onze overkoepelende visie van de Bernardusscholen is robuuster.

Wat onderneem je om tot gedragen visie en doelen te komen?
We passen het principe van feedback, feedup en feedforward toe. Zo hebben we op onze laatste pedagogische studiedag een terug- en vooruitblik gedaan over onze visie op zorg. Bijkomend hebben we rond zorg nieuwe functies gecreëerd. Zorgcoördinatoren houden het overzicht, zorgen voor afstemming en bewaken de visie. Die collega’s hebben tijd en ruimte, waardoor je snelheid kan maken. Zelf voorleven is uiteraard ook cruciaal. Het is mijn rol als directeur om het grotere plaatje altijd in rekening te brengen. Dat klinkt makkelijker dan het is. Soms word je meegenomen door de waan van de dag. Tot slot is het ook van belang om momenten in te lassen waarop je stilstaat bij visie. Bij de start van het schooljaar bijvoorbeeld. Herhaaldelijk communiceren. Coachend aan de slag gaan met leerkrachten zou veel kunnen betekenen, maar daar vind ik helaas de tijd niet voor. Soms moet ik als directeur ingrijpen, als een praktijk van een collega ingaat tegen onze schoolvisie. Als er maar één toets is gedaan per rapportperiode bijvoorbeeld, dat strookt niet met onze visie op evaluatie. Klasleerkrachten nemen daar steeds meer ook een rol in op. Al blijft elkaar feedback geven lastig. 

Waaraan voldoet een goede schoolvisie?
Ze moet voldoende concreet zijn, en genoeg uniek voor de context (leerlingenpubliek, traditie van de school, …). Kortom: ent je visie op je school. Zo hebben wij op zaterdag oudercontact, net omdat daar een overtuiging achter zit. Zelf hecht ik veel belang aan een datagedrevenheid: daar waar het kan halen we gegevens op om onze visie te onderbouwen. Daarnaast is het een uitdaging om de leerling centraal te zetten in je schoolvisie. Denk aan examenplanning. Daarin kijken we met de bril van de leerling: wat is voor hem of haar optimaal? Tot slot vind ik dat een visie van een school niet verengd kan worden tot enkel ‘leren’. Wij staan ook voor de vormende functie van onderwijs, voor opvoedend onderwijs. 

Wat zijn concrete effecten van wat je onderneemt op vlak van gedragen visie en doelen?
Gelijkgericht werken. We willen af van willekeur. Afspraken over onverwachte toetsen of een gezamenlijk studiereglement zorgen bijvoorbeeld voor een zekere voorspelbaarheid, en zo ook voor betere resultaten. Samenwerken vanuit een gedragen visie kan ook voor minder taakbelasting en minder druk op leerkrachten zorgen. En het brengt plezier! We hebben al tot tweemaal toe een strip gemaakt over de figuur van Bernardus, de abt die aan de grondslag van (de visie van) onze scholen ligt. Die strips worden gebruikt in de lessen. Met als gevolg: verhoogde motivatie tot op leerlingniveau. 

Welke drempels heb je al overwonnen op weg naar een gedragen schoolvisie?
Met mensen in gesprek gaan helpt enorm. Net als zichtbaar aanwezig zijn in de leraarskamer. De technieken van Deep Democracy hebben mij ook al veel gebracht. Zoals de nee-stem naar boven laten komen. Tegelijk is het soms heftig om al die feedback binnen te krijgen. Maar het loont de moeite!

Interview en tekst: Saskia Vandeputte