[Leidinggeven aan verandering] in tien principes
Hoe creëer je een voldoende draagvlak voor deze verandering? Hoe zorg je voor een positieve dynamiek om deze verandering tot een succes te maken?”
– Directeur tijdens een tweedaagse in het kader van een reorganisatie –
Ons onderwijs verandert en zal nog lang in verandering blijven. Dat is oké, want het is de enige manier om ervoor te zorgen dat het onderwijs haar eigen ambities kan blijven realiseren in een wereld die sterker dan ooit beweegt. De totale ontwikkeling en vorming van kinderen en jongeren moeten we nu anders aanpakken dan 20 of 10 jaar geleden. En zal opnieuw anders moeten in 2028 en 2038.
Als je directeur bent, is de kans groot dat je je de mindset van de ‘permanente verandering’ intussen hebt eigen gemaakt. Tegelijkertijd is de kans even reëel dat je het niet makkelijk vindt om die mindset te laten doorsijpelen naar je team. Je stelt je vragen over hoe je in jouw school kan leidinggeven aan verandering. Wie op die vraag een passe partout antwoord geeft, gaat voorbij aan de complexiteit van de school als systeem van connecties tussen mensen.
Wel kan je je als directeur bij veranderingen laten leiden door tien belangrijke principes die hun oorsprong vinden in de zogenaamde ‘ontwikkelingsbenadering van verandering’. Die benadering gaat ervan uit dat een verandering mensen pas inspireert, wanneer ze aan die verandering betekenis en zin kunnen geven. En betekenis- en zingeving voltrekt zich het makkelijkst in interactie met anderen.
Door samen te componeren komen we in een wereld terecht die niemand afzonderlijk had kunnen bedenken.
– Tom Barman-
Welke zijn die tien principes?
- Ontwerp elk veranderingsproces in je school op maat van wat nodig is om de ambities voor de vooropgestelde verandering te realiseren.
- Integreer aspecten van projectmatig werken (doelen, tussendoelen, fasering, projectopvolging, …) in het ontwerp van het veranderproces.
- Kies voor een integrale aanpak waarbij je verbindingen maakt tussen visie, leiderschap, structuur, procedures, processen, cultuur en de dagdagelijkse interacties op je school.
- Ga ervan uit dat verandering tijd vergt. Dat wil niet zeggen dat je moet talmen om snel eerste stappen te zetten en snel eerste resultaten te boeken. Stimuleer je collega’s om te experimenteren.
- Hanteer een ruim tijdskader. Waar komt je school vandaan? Welke geschiedenis draagt ze mee? Waar gaat de school naartoe?
- Motivatie voor verandering ontstaat pas wanneer je de leerkrachten en andere betrokken aanspreekt op hun reeds aanwezige competenties, op hun autonomie en op hun verbindingen met elkaar en met de school.
- Bewaak en activeer betrokkenheid. Informeer je collega’s regelmatig en wees transparant.
- Zoek aansluiting bij reeds aanwezige positieve krachten. Zonder dat je daarbij voorbij gaat aan tekorten en onzekerheden.
- Hou rekening met machtsverhoudingen en wees je bewust van de micropolitiek in je school: van het feit dat er diverse soorten professionele belangen in het geding zijn (zelfbelangen, materiële belangen, organisatorische belangen, sociaal-professionele en cultureel-ideologische belangen). Integreer de belangen.
- Ontwikkel cocreatief leiderschap als krachtigste vorm van leiderschap bij ontwikkeling en verandering (i.c. ook sterkste vorm van gedeeld leiderschap – zie blog op site van schoolmakers hierover). En ontwikkel bij alle betrokkenen een cocreatieve houding.
De effectieve vertaling van deze 10 principes naar een concreet veranderingstraject (met een fasering, bevragingen, bijeenkomsten, besluitvorming, enzovoort) is volledig afhankelijk van de vooropgestelde verandering. En meestal zijn er dan nog verschillende manieren de beoogde verandering te realiseren. Erg effectief is dat je je bij het ontwerp en de uitvoering van een veranderingstraject laat bijstaan door een regiegroep. Die groep van leerkrachten en andere collega’s kan ook mee het ambassadeurschap voor de verandering opnemen richting de collega’s.
Deze blog werd geschreven voor Veranderwijs.nu en maakt ook deel uit van de blogreeks ‘Leidinggeven aan verandering’.