Nieuwe empirische evidentie over Effectief Schoolleiderschap
In februari verscheen in de Verenigde Staten het belangwekkende onderzoeksverslag How Principals Affect Students and Schools. Het verslag biedt een synthese van twee decennia empirisch onderwijsonderzoek over het belang en de kenmerken van effectief schoolleiderschap.
De onderzoekers baseerden zich voor hun conclusies op resultaten van 219 empirische studies. Als ambitie formuleerden ze ondermeer deze twee onderzoeksvragen:
- In welke mate dragen schoolleiders bij tot de prestaties van leerlingen en andere schoolresultaten?
- Wat zijn de kenmerken, vaardigheden en gedragingen van effectieve schoolleiders?
De bevindingen in het onderzoeksverslag bevestigen het kader dat we met Schoolmakers hanteren als we het hebben over Effectief Schoolleiderschap. Ook de online 360°-feedback bevraging Effectief Schoolleiderschap is erop gebaseerd. Zie Gedeeld effectief schoolleiderschap & 360°-feedback.
We zoomen hieronder in op drie conclusies uit het onderzoeksverslag.
1. Effectieve schoolleiders zijn minstens even belangrijk voor de leerprestaties van leerlingen als in eerdere rapporten werd geconcludeerd – en misschien werd hun belang in die eerdere rapporten zelfs niet sterk genoeg benadrukt. Leithwood en andere onderzoekers benoemden in 2004 op basis van hun toenmalige literatuurstudie schoolleiderschap als de op één na belangrijkste schoolfactor die van invloed is op de leerprestaties van leerlingen. De leerkrachten beschouwden ze als de belangrijkste factor. De huidige onderzoekers stellen dat we nu beschikken over grondige, aantoonbaar causale studies op basis van longitudinale gegevens die de omvang van de effecten van schoolleiders op de leerprestaties van leerlingen kunnen inschatten. En dan blijkt bijvoorbeeld dat als een onder gemiddelde directeur (met een effectiviteitsscore op het 25ste percentiel) zou worden vervangen door een bovengemiddelde directeur (met een effectiviteitsscore op het 75ste percentiel), een gemiddelde leerling jaarlijks een derde meer leerwinst zou kunnen boeken, zowel voor wiskunde als voor lezen. Het is bijgevolg moeilijk, zeggen de onderzoekers, een investering te bedenken met een hogere verbetering van de leerprestaties dan het verbeteren van het leiderschap van de schoolleiders. De gegevens uit hun onderzoek herbevestigen het immense belang van het kwaliteitsvol opleiden, selecteren, voorbereiden en ondersteunen van schoolleiders.
Investing in the principal is likely the most efficient way to affect student achievement.
2. Schooldirecteuren hebben belangrijke effecten die verder reiken dan de prestaties van de leerlingen. De onderzoekers documenteren recente studies waarin een verband wordt gelegd tussen effectievere schooldirecteuren en belangrijke zaken zoals de vermindering van uitsluiting en absenteïsme. Ander onderzoek toont duidelijke verbanden aan tussen de mate van effectief leiderschap en positievere werkomstandigheden voor leerkrachten, plus een geringer verloop van leerkrachten, vooral onder de effectieve leerkrachten. Samen met de resultaten van de leerlingenprestaties onderstrepen deze bevindingen, volgens de onderzoekers, hoe cruciaal sterke schoolleiders op meerdere vlakken zijn en hoe cruciaal voor het onderwijs beleidsinspanningen zijn om het leiderschap van schoolleiders te versterken.
3. Effectieve schoolleiders richten hun praktijk op onderwijsgerichte interacties met leraren, het opbouwen van een productief schoolklimaat, het faciliteren van samenwerking en professionele leergemeenschappen, en op een strategische personeels- en middelenbeheer. Deze bevindingen komen naar voren uit de synthese die de onderzoekers maakten van tientallen studies over de rol van de schoolleider en het gedrag van succesvolle schoolleiders. Ze benadrukken dat de term onderwijsgerichte interacties met leerkrachten specifieker is dan de algemene notie van onderwijskundig leiderschap. Effectieve schoolleiders richten zich op feedback, coaching en andere manieren om het onderwijs te versterken. Ze baseren zich daarbij op observaties in de klas en andere gegevens over het leren en lesgeven. Productieve schoolklimaten worden gekenmerkt door vertrouwen, collectieve effectiviteit en het stimuleren van een cultuur van datagebruik. Deze ideeën hangen nauw samen met het belang van samenwerking en professionele leergemeenschappen, waarin de nadruk ligt op de samenwerking van leerkrachten om hun onderwijs te verbeteren en om tegemoet te komen aan de noden van leerlingen. Strategisch beheer van personeel en andere middelen, ten slotte, is gericht op de effectieve en billijke toewijzing van leraren en andere belangrijke middelen voor het leren van de leerlingen. De onderzoekers concluderen dat programma’s voor de voorbereiding van schooldirecteuren en de ondersteuningsstructuren wanneer zij in in dienst zijn, waarschijnlijk een positievere impact zullen hebben als die voorbereiding en ondersteuningsstructuren sterker gericht raken op de genoemde aspecten van het schoolleiderschap.
Graag raad ik je aan om het onderzoeksverslag zelf eens door te nemen. Het bevat bijvoorbeeld ook op empirie gebaseerde conclusies over het schoolleiderschap in scholen met een hoge diversiteitsgraad in de leerlingenpopulatie.
Neem ook gerust even contact op als je via een vrijblijvend gesprek wil onderzoeken hoe Schoolmakers jouw school kan ondersteunen in de verdere ontwikkeling van het schoolleiderschap op je school.
Bron: Grissom, J.A., Egalite, A. J., & Lindsay, C. A. (2021). How Principals Affect Students and Schools: A Systematic Synthesis of Two Decades of Research. New York: The Wallace Foundation.
