Directeur, je bent een procesbegeleider

Het is echt waar: naast de andere opdrachten die je opneemt, neem je vandaag zeker ook de opdracht van procesbegeleider op. “Ah ja, hoezo?”, hoor ik je denken…

Procesbegeleider [de; m/v; meervoud: procesbegeleiders]:
iemand die een proces zodanig helpt inrichten of bijsturen dat dit gunstig verloopt voor de betrokken partijen of deelnemers; begeleider van een proces

In een school gaat het concreet over een heel palet van processen die je als directeur begeleidt. Gaande van individuele coaching van een leerkracht die zich vragen stelt over zijn omgang met sommige leerlingen; tot kleine en grote veranderingsprocessen, zowel op pedagogisch-didactisch vlak, als op het niveau van de schoolorganisatie. Voorbeelden van uitdagingen die om procesbegeleiding vragen, zijn er in overvloed.

• Wat als we van twee scholen één willen maken?
• In het curriculum dat onze leerlingen in de eerste graad doorlopen, willen we meer aandacht voor keuzevrijheid en autonomie. Welke stappen kunnen we hierin zetten?
• Ik heb een schitterend idee maar hoe krijg ik de collega’s mee? Hoe realiseer ik een draagvlak voor nieuwe initiatieven?
• Onze campus (basis en secundair) wil omschakelen van een structuur van 2 x 6 leerjaren naar 3 x 4. Hoe doen we dat?
• Onze schoolwerking wordt steeds meer ingebed in de scholengroep en in de buurt. Hoe maken we de samenwerking op zo’n grote school waar? Hoe overleggen we kwaliteitsvol met alle partners?
• We willen onze missie en ons pedagogisch project hertekenen. Waar starten we?
• De inspectie gaf ons heel wat werkpunten mee. Hoe pakken we dit aan?
• Een nieuwbouw of een grondige renovatie van een campus. Hoe organiseer ik inspraak bij het ontwerp van de leerplek?
• Hoe versterken we het beleidsvoerend vermogen van onze school?
• Onze school staat onder immense druk, zowel intern als extern. Hoe gaan we hiermee om? Hoe maken we samen positieve keuzes? En hoe verantwoorden en communiceren we die keuzes?
• Hoe komen we tot een schoolbeleidsplan dat alle belangrijke facetten behelst?

Het is een positieve evolutie dat meer en meer directeurs die procesbegeleidingen zelf in handen nemen – en niet langer (enkel) overlaten aan een externe instantie. Dat die evolutie plaats vindt heeft in eerste instantie te maken met het soort leiderschap dat we van schoolleiders verwachten. Zij zijn al lang niet meer enkel een ‘directeur’ in de klassieke betekenis van het het woord: de baas van de organisatie. Directeurs zijn vandaag, naast manager, ook: inspirator, communicator, motivator, ondersteuner en regisseur. Dat directeurs vaker leidinggeven aan verandering is de tweede reden waarom directeurs steeds meer de opdracht van procesbegeleider op zich nemen.

Wanneer je de opdracht van procesbegeleider niet als makkelijk ervaart, mag je dat gerust als behoorlijk normaal beschouwen. Het ‘procesbegeleiderschap’ is immers een discipline apart: met eigen principes; met specifieke kennis (o.a. over organisatieontwikkeling en veranderkunde); met bijzondere methoden (o.a. participatietechnieken en diverse manieren van besluitvorming); en met een gepaste houding als leidinggevende.

Indien het procesbegeleiderschap je prikkelt en je je er verder in wil bekwamen, nodig ik je uit om even te bekijken of de Masterclass ‘Procesbegeleiding in onderwijs’ iets voor jou kan betekenen. Naast school-externe procesbegeleiders (zoals pedagogisch begeleiders), nemen ook school-interne procesbegeleiders (zoals directeurs, interne onderwijsondersteuners en coördinatoren) deel dit programma.

Je bent alleszins van harte welkom.
Yves Larock